U Rožajama je iz štampe izašla nova knjiga mr Halila Markišića ”Kulturno-istorijsko nasljeđe plavsko-gusinjskog kraja” u izdanju IC ”Almanah” iz Podgorice i NVO ”Priroda i baština” iz Rožaja.
Knjiga je luksuzno opremljena sa tvrdim povezom u punom koloru na kunstdruck 115 gr. papiru, a štampana je u 450 primjeraka u B5 formatu na 509 strana i sadrži 784 fotografija.
Iz recenzije mr Saita Šabotića:
Vrijedni kulturni misionar mr Halil Markišić priredio je rukopis kao osnovu za buduću knjigu sa naslovom „Kulturno-istorijsko nasljeđe plavsko-gusinjskog kraja“, koji sadrži specifično viđenje pomenutog regiona u svijetlu njegove bogate, slojevite i raznovrsne kulturno-istorijske baštine. Zavičajno iz Plava, mr Halil Markišić je imao sreću da je često u svom užem i nešto širem zavičaju, da dobro poznaje njegovu prošlost i sadašnju egzistencijalno-kulturnu stvarnost, što mu je svakako pomoglo da svoj ambiciozno zamišljeni projekat uspješno privede kraju. Pri svemu navedenom Markišić je imao na umu važnu činjenicu da je istorija jednog naroda zapravo istorija njegove kulture. Posmatrano u tom kontekstu kulturno-istorijska baština Plavsko-gusinjskog kraja odavno je predstavljala, a i danas predstavlja izuzetno bogatu riznicu u kojoj su pohranjena kulturna blaga neprocjenjive vrijednosti. U taj kraj, koji je imao vrlo povoljan geografski položaj i često bio raskrnica puteva, dolazile su i odlazile mnoge vojske, susretali se i miješali razni narodi, kulture i civilizacije, ostavljajući kroz svoje stvaralaštvo razne tragove o sebi koji danas predstavljaju lice i naličje Plavsko-gusinjskog podneblja i neobično bogate kulturno-istorijske baštine ovog kraja.
Istorijski je poznato da kontinuitet stanovništva plavsko-gusinjskog kraja teče od Ilira, preko Grka i Rimljana do Slovena i substrata koji su nastajali miješanjem različitih etničkih skupina na tlu Balkanskog poluostrva. Sve je to doprinijelo da ovaj kraj vrlo rano bude zabilježen u istorijskim izvorima na osnovu kojih je danas moguće vršiti rekonstrukciju njegovog istorijskog, demografskog, privrednog i društvenog razvoja. Nalazeći se na važnoj saobraćajnici koja je posredstvom Skadra, Plava i Gusinja, spajala Jadranski basen sa Metohijom i daljim kontinentalnim dijelom Balkanskog poluostrva, stanovništvo plavsko-gusinjskog kraja je imalo istorijsku sreću da se rano upozna sa brojnim dostignućima ljudskog uma koja su brojni trgovci i karavani prenosili iz jednog kraja u drugi. Nije s toga čudo da se Gusinje u obliku „Guisenio“ susrijeće u „Ljetopisu popa Dukljanina“, a da se ime Plav u obliku „Pulav“, prvi put u istorijskim izvorima javlja 1235. godine u jednoj povelji iz perioda Nemanjića. Istorijski izvori takođe potvrđuju da je na čuveni gusinjski sajam koji se održavao u mjesecu oktobru, ”dolazio svijet iz cijele Rumelije”. Sve je to skupa doprinosilo stvaranju bogate i šarolike kulturno-istorijske riznice, koja, izgleda, tek sada u pravom ruhu, pokazuje svoje obrise i skreće punu pažnju na svoje vrijednosti.
Kulturno-istorijsko nasljeđe plavsko-gusinjskog kraja je upravo zbog svoje specifičnosti poodavno bilo interesantno za naučno sagledavanje, zbog čega su ga, poštujući njegove istorijske vertikale, izučavali mnogi domaći i inostrani istraživači i ljubitelji starina. Upravo u svom uvodnom dijelu rukopisa Markišić nije propustio priliku da apostrofira te činjenice, navodeći imena najznačajnijih kulturnih poslenika koji su plavsko-gusinjski kraj naučno sagledavali i o njemu ostavili svoja naučna svjedočanstva. Među tim poslenicima posebno se ističu Andrija Jovićević, Jovan Krunić, Radovan Bakić, Bajro Agović, Zuvdija Hodžić, Marko Knežević, Ibrahim Reković, Jovana Šaljić, kao i niz drugih vrijednih stvaralaca koji su nastojali da Plavsko-gusinjski kraj kroz svoja zapažanja što bolje predstave naučnoj i uopšte čitalačkoj javnosti. Uvažavajući njihova istraživanja, koja su ukazala na bogato kulturno-istorijsko nasljeđe, i Halil Markišić je tom prekrasnom mozaiku pokušao da priključi svoj dragocjeni kamenčić znanja i ličnog iskustva. Odlučujući se da napiše specifičnu etno-monografsku publikaciju unutar koje bi se pozabavio traganjem za odgovorima na mnoga pitanja iz prošlosti svog zavičaja, Halil Markišić je sasvim bio svjestan težine posla koji je pred njim. Ipak, to ga nije spriječilo da u svom naumu ne istraje. Naprotiv, autor je ovu kulturno-istorijsku materiju uspješno sagledao zaokružujući svoje viđenje iste. Na jednom mjestu po prvi put su predstavljeni svi sakralni objekti Plavsko-gusinjskog regiona (džamije i crkve), mezarja i groblja, nadgrobni spomenici i nišani, levhe i natpisi itd. Izvanrednom upornošću autor je uspio da nam predstavi i objekte profanog graditeljstva – kule i brvnare, kao i mnogobrojne hajrate koji krase ukupni ambijent plavsko-gusinjskog kraja. Uz to, na samom kraju rukopisa dat je i pregled spomenika i spomen obilježja nastalih nakon Drugog svjetskog rata, čime je autor pokušao da zaokruži priču o kulturno-istorijskom nasljeđu Plavsko-gusinjskog kraja. Ono što je takođe bitno naglasiti jeste i činjenica da je cjelokupan tekst rukopisa nastao na temeljima naučno verifikovane literature i autorovih terenskih istraživanja. Kao dokumentarnu osnovu rukopisa autor je ponudio i veliki broj foto priloga, ilustracija i tabela, a svi ti prilozi funkcionalno prate osnovni tekst, dopunjujući ono što se riječju nije moglo dočarati.
Svoju obimnu etnografsko-istorijsku građu autor je sistematizovao u jedan homogeni kompozicioni korpus vješto metodološki razrađen na odjeljke, naslove i podnaslove, kroz koje je moguće pratiti ne samo istorijske vertikale, istorijske procese i tokove već unutar njih i sudbine pojedinih porodica, pojedinaca i drugih zajednica, kao neposrednih aktera istorijskih dešavanja. Posmatran u tom smislu Markišićev rukopis bi se mogao podijeliti u četiri veća dijela (istorijski okvir nastanka kulturno-istorijskog nasljeđa plavsko-gusinjskog kraja; islamsko sakralno graditeljstvo; pravoslavno sakralno graditeljstvo; spomenici profanog graditeljstva), iako je sam autor ostao u okvirima metodoloških zakonitosti kada je u pitanju prezentovanje ovakve vrste saznanja. Tretirajući ukupnu problematiku kulturno-istorijskog nasljeđa konkretnog geografskog prostora, Markišić nije izostavio ni njegovu bogomilsku komponentu, koja čini jedan od važnih segmenata nasljeđa plavsko-gusinjskog kraja. Tim zahvatom autor je pokušao da nadoknadi nedostatak koji se najčešće nepravedno pojavi u sagledavanju kulturno-istorijske baštine mnogih područja savremene Crne Gore na kojima su bogomili-bogumili živjeli svoje istorijske trenutke. Naravno, na tom polju pred istraživačima od struke tek predstoje veliki istraživački zadaci.
Sagledavajući jezičku komponentu rukopisa Halila Markišića, moglo bi se istaći da nju karakteriše govorna, stilska i jezička jasnoća i čistota, te dopadljiva narativnost, zbog čega bi se moglo zaključiti da će njegova publikacija biti od koristi širokom krugu čitalaca. Kada to kažemo tu u prvom redu mislimo na studente istorije, geografije, istorije umjetnosti, arhitekture, građevinarstva, turizma, turizmologije i drugih sličnih studija, ali i na sve one koji se interesuju ili su na bilo koji način povezani sa ukupnom kulturno-istorijskom baštinom Crne Gore.
Posmatrajući u cjelini tekst rukopisa mr Halila Markišića, može se reći da on predstavlja zanimljivo štivo koje će u mnogome popuniti praznine koje su evidentne kada je u pitanju kulturno-istorijska baština pojedinih regiona Crne Gore, posebno njenog sjeveroistočnog dijela. Buduća monografija će svakako pomoći da se pojedini segmenti postojeće kulturne baštine mnogo bolje upoznaju, a u doglednoj budućnosti bi se mogla očekivati i mnogo veća turistička valorizacija plavsko-gusinjske kulturno-istorijske baštine na osnovu onoga što nudi ovaj zanimljivi rukopis. Da bi se to ostvarilo nužno je pokrenuti i neke druge mehanizme, ali to se svakako mora učiniti ukoliko se želi uhvatiti priključak sa savremenim evropskim pa i svjetskim kulturološkim tokovima.
Zbog svega naprijed navedenog, te zbog sadržaja, originalnosti i ukupne vrijednosti, preporučujem za objavljivanje ovaj zanimljivi i korisni rukopis.
Halil Markišić je rođen 01. 01. 1948. godine u Vojnom Selu kod Plava, od majke Mejreme Markišić, rođene Musić, i oca Rama Markišića. Osnovnu školu završio je u Plavu, a srednju u Peći 1966. godine. Završio je grupu za biologiju na Prirodno-matematičkom fakultetu Univerziteta u Prištini 1970. godine i od tada radi kao profesor biologije i hemije, a zatim biologije, u Gimnaziji „30. septembar“ u Rožajama. Na Prirodoslovno-matematičkom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu završio je 1979. godine jednogodišnju specijalizaciju i stekao zvanje specijalista za svremenu nastavu biologije. Na prirodno-matematičkom fakultetu Univerziteta u Sarajevu odbranio je magistartski rad 1987. godine. Prosvjetni savjet Republike Cne Gore dodijelio mu je zvanje viši pedagoški savjetnik 1995. godine. Od 1997. do 2003. godine bio je član Prosvjetnog savjeta Crne Gore. Za izuzetan doprinos u vaspitno-obrazovnom radu dobio je nagradu „30. septembar“ opštine Rožaje 1982. godine i državnu nagradu OKTOIH 2004. godine.
Pored neposrednog nastavnog rada, profesor Markišić bavi se botanikom, fitoekologijom, zaštitom životne sredine, metodikom nastave biologije i kulturnom baštinom Bošnjaka. Objavio je veći broj naučnih i stručnih radova i knjiga (od kojih su neke štmpane u više izdanja).
Urednik Rožajskog zbornika od 1995. godine i časopisa Avlija.
Pročitajte i:
